Naapektuhan ng pandemyang COVID-19 ang napakaraming tao, at marami na rin ang nawalan ng kamag-anak o kaibigan dahil dito. Hindi madali ang mawalan ng isang minamahal sa buhay, at lalong pinahihirap ng pandemya ang pagbangon mula sa ganitong sitwasyon.

Lubhang naaapektuhan ng COVID-19 ang ilan, at kadalasan, biglaan at hindi inaasahan ang kanilang pagpanaw. Maaaring hindi handa ang mga naiwan sa kamatayang iyon, at limitado na rin ang mga paraan upang mamaalam dahil sa katangian ng COVID-19.

Marami sa atin ang may mga tradisyon at ritwal ng pananampalataya, pamamaalam, at pagkakaisa ng pamayanang nakakakilala sa yumao upang magluksa at maibsan ang nadaramang kalungkutan. Ngunit dahil sa pangangailangang pangalagaan ang sarili at kapwa mula sa pagsagap ng COVID-19, hindi tayo pinapayagang magtungo sa mga malakihang pagtitipon.

Kung nakasama mo ang iyong yumaong minamahal sa buhay, maaaring ikaw o ang iyong ibang mga kamag-anak ay makaranas ng guilt o pagkabagabag ukol sa pumanaw dahil sa sakit o sa isipíng gumaling sana siya kung maagang natukoy ang mga sintomas ng COVID-19.

Mahalagang malaman na maraming tao ang hindi alam na taglay nila ang COVID-19, lalo at kapag hindi nakikita sa kanila ang mga sintomas, at walang paraan upang maagang matukoy kung paanong maaapektuhan ng virus ang bawat tao.

Bukod sa pagpanaw ng iyong mahal sa buhay, marami ka ring pinagdaraanan at mga alalahanin ukol sa kinabukasan: ang katatagan ng iyong hanapbuhay, ang iyong kakayahang tumugon sa mga pinansyal na obligasyon gaya ng pagbayad sa mga utang, upa, mortgage, at medical bill, at kawalan o pagkaltas sa iyong health insurance at retirement benefits.

Para sa marami, pinalulubha ang kalungkutan at pagdadalamhati ng mga hamong ito kasabay ng kamatayan.

Maaari kang maguluhan, lalo at kapag malaki ang naimbag sa buhay mo ng taong pumanaw dahil sa COVID-19. Maaari mong maranasan ang pagkalito, hirap sa pagdidesisyon o pagtapos sa mga gawain, at paulit-ulit na mga nakakabahalang isipín ukol sa COVID-19.

Kung ikaw ay nahihirapan dahil sa pagkamatay ng isang minamahal sa buhay, mahalagang bigyan mo ang iyong sarili ng panahon upang unawain ang kalungkutan at pagluluksa. Kahit na mas madaling bumalik sa dati mong mga ginagawa, maglaan ng oras para sa pagtanggap sa pangyayari at pagdaanan ang proseso ng pagdadalamhati.

Hindi madali ang pag-aalaga sa sarili pagkaraan ng kamatayan ng isang minamahal sa buhay, ngunit mahalaga na magpatuloy ka. Subukan mong gawin pa rin ang mga pangunahing tungkulin sa pag-aalaga sa sarili, gaya ng regulár na pagkain at pagpapahinga.

Ang pagkawala ng iyong mahal sa buhay ay hindi panahon upang mawalan ng pakikipag-ugnayan sa iba, at maaaring lubusang makatulong ang ibang tao sa iyo kung lalapit ka at hihingi ng tulong sa kanila. Kahit na hindi pinahihintulutan ang pagtitipon upang alalahanin ang namayapa dahil sa COVID-19, mayroon pa ring mga paraan upang patuloy kang makipag-ugnayan sa iyong pamilya at mga kaibigan.

Ibahagi ang iyong mga alaala at karanasan sa iyong mga mahal sa buhay sa pamamagitan ng pag-uusap sa telepono o mga video conferencing session. Humingi ng suporta mula sa iyong pamilya at mga kaibigan. Maghanap ng o muling makipag-ugnayan sa isang ispiritwal na komunidad. Kung mayroon, humanap ng isang support group na makatutulong sa iyo sa pagbangon mula sa pagkamatay ng iyong minamahal at humingi ng gabay mula sa iyong doktor o mga mental health professional.

Sa paglipas ng panahon, maitutuon mo ang iyong pansin sa pagmamahal at pag-aaruga ng iyong mahal sa buhay at aalalahanin mo ang kanyang mga tagumpay at ang iyong mga magagandang alaala na kasama siya.

Source: LA Public Health